Vai trò của Ngân hàng Nhà nước trong việc bình ổn giá vàng

Trong bối cảnh thị trường tài chính thế giới đầy biến động, giá vàng – một trong những tài sản trú ẩn truyền thống – thường xuyên thay đổi mạnh mẽ. Tại Việt Nam, giá vàng trong nước cũng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ thị trường quốc tế, tâm lý người dân và hoạt động đầu cơ. Trước tình hình đó, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) giữ vai trò cực kỳ quan trọng trong việc bình ổn giá vàng, nhằm đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

► Tại sao cần bình ổn giá vàng?

Giá vàng không chỉ là chỉ số phản ánh tâm lý thị trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động kinh tế – tài chính:

• Ảnh hưởng đến tỷ giá và thị trường ngoại hối.

• Tác động đến tâm lý tiêu dùng và đầu tư của người dân.

• Liên quan đến hoạt động buôn lậu và chênh lệch giá vàng trong – ngoài nước.

Khi giá vàng biến động mạnh, đặc biệt là khi chênh lệch giữa giá trong nước và quốc tế quá lớn, thị trường dễ rơi vào trạng thái mất cân bằng. Việc bình ổn giá vàng là điều cần thiết để duy trì sự ổn định cho nền kinh tế.

► Vai trò điều tiết thị trường vàng của Ngân hàng Nhà nước

♦ Quản lý hoạt động kinh doanh vàng miếng

Từ năm 2012, khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực, NHNN chính thức trở thành cơ quan duy nhất có quyền cấp phép kinh doanh vàng miếng, sản xuất vàng SJC, và điều tiết nguồn cung vàng ra thị trường.

Với vai trò này, NHNN đã:

• Chấm dứt tình trạng sản xuất vàng miếng tràn lan, gây mất kiểm soát chất lượng.

• Tập trung quản lý các doanh nghiệp đủ điều kiện kinh doanh vàng, tránh thị trường "chợ đen".

• Tăng cường thanh tra, kiểm tra để hạn chế tình trạng đầu cơ, thổi giá.

♦ Đấu thầu vàng miếng – công cụ điều tiết cung cầu

Khi thị trường có dấu hiệu căng thẳng, giá vàng trong nước tăng quá cao so với thế giới, NHNN sử dụng công cụ đấu thầu vàng miếng SJC để bổ sung nguồn cung.

Đây là một biện pháp hiệu quả nhằm:

• Giảm áp lực cầu quá mức trong thời điểm nhạy cảm.

• Kéo giãn khoảng cách giữa giá trong nước và quốc tế.

• Tạo tâm lý ổn định cho người dân, hạn chế hành vi đầu cơ.

♦ Duy trì ổn định tỷ giá và chính sách tiền tệ

Giá vàng có mối liên hệ chặt chẽ với tỷ giá USD/VND. Khi giá vàng tăng quá cao, người dân có xu hướng mua vàng hoặc ngoại tệ, gây áp lực lên tỷ giá và lạm phát.

Thông qua các chính sách điều hành tỷ giá, lãi suất và lượng tiền cung ứng, NHNN góp phần ổn định nền kinh tế và gián tiếp bình ổn thị trường vàng.

► Kết quả và những thách thức

♦ Thành công đã đạt được:

• Giảm tình trạng "vàng hóa" trong nền kinh tế.

• Kiểm soát được hoạt động buôn lậu và đầu cơ vàng trong giai đoạn biến động.

• Tạo điều kiện để thị trường vàng hoạt động minh bạch hơn.

♦ Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều thách thức:

• Chênh lệch giá vàng trong nước – thế giới vẫn ở mức cao, có thời điểm lên tới 15-20 triệu đồng/lượng.

• Nguồn cung vàng SJC hạn chế, trong khi NHNN nắm giữ khuôn đúc và kiểm soát hoàn toàn sản xuất.

• Một số ý kiến cho rằng mô hình độc quyền hiện tại có thể làm giảm tính cạnh tranh, ảnh hưởng đến quyền lợi người tiêu dùng.

► Định hướng tương lai – Cần linh hoạt và minh bạch hơn

Trong tương lai, vai trò của NHNN vẫn tiếp tục là trụ cột trong việc điều tiết và ổn định thị trường vàng. Tuy nhiên, để thị trường vàng thực sự phát triển lành mạnh, cần xem xét:

• Xây dựng cơ chế cho phép nhiều doanh nghiệp tham gia thị trường có kiểm soát, từ đó tăng cạnh tranh và giảm độc quyền.

• Minh bạch hóa cơ chế đấu thầu vàng, tránh tình trạng "giao dịch nội bộ" gây thiếu công bằng.

• Kết hợp quản lý chặt chẽ với tự do hóa thị trường từng bước, nhằm phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đóng vai trò then chốt trong việc bình ổn giá vàng, bảo vệ nền kinh tế khỏi những cú sốc từ thị trường tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ này, cần một chính sách quản lý linh hoạt, minh bạch và phù hợp với bối cảnh thị trường trong nước và quốc tế. Bình ổn giá vàng không chỉ là nhiệm vụ kỹ thuật, mà còn là bài toán chiến lược lâu dài cho sự phát triển kinh tế bền vững.